KATOLICKIE FORUM - Wirtualny klasztor PÓJDŹ ZA MNĄ !

Lord

Wstęp:

W dobie średniowiecza, a konkretnie w roku 1095 na synodzie w Clermont papież Urban II wezwał całe rycerstwo Europy do zbrojnej wyprawy przeciwko Turkom, którzy zajęli Jerozolimę. Miasto będące jednym z najświętszych i najważniejszych miejsc chrześcijaństwa. Był to początek krwawych i długich krucjat, a przede wszystkim okresu, w którym ludzie byli gotowi umierać za religię i bóstwo. Czy dziś, w społeczeństwach XXI wieku laickiej Europy znaleźliby się ludzie gotowi oddać życie za Chrystusa?

Coraz częściej zastanawiam się nad tym, czy Bóg i religia są potrzebne w obecnych czasach. Nie piszę tutaj tylko o monoteistycznym Bogu religii abrahamowych, ale ogólnie o koncepcji bóstwa. Nie ulega wątpliwości, że ta idea przez wieki zmieniała swój charakter, ewoluowała. Bóg zmieniał swoje twarze w zależności od czasów, był dostosowywany przez ludzi dla ludzi, jako pewna użyteczna ideologia. Nie chciałbym jednak pisać o ewolucji bóstwa i religii, jest to całkiem inne i bardzo rozległe zagadnienie.

Wszystko co nas otacza, możemy podzielić na pierwotną przyrodę i wytwory kultury ludzkiej. Gdziekolwiek pojawił się człowiek, tam pozostawiał po sobie oznaki swojej działalności. Budował pałace, domy, miasta, świątynie, spisywał dzieła literackie, które były wyrazem ciekawości w poznawaniu świata, czy głęboką refleksją nad różnymi aspektami filozofii. Każdą ludzką cywilizację łączyła również religia i bóstwo. Nie powstała w historii ludzkości kultura, która nie wykształciłaby religii. Świadczy to o tym, że musiała być ona potrzebna i musiała spełniać jakieś określone role. Jakie to były więc funkcje? Czy dziś religia i bóstwa również je spełniają?

Legitymizacja władzy i prawa.

Po pierwsze bóstwo legitymowało władzę. W okresie starożytności mitologia określała, czym jest władza i jaki należy mieć do niej stosunek. Religia powodowała, że poddany czuł respekt przed władcą.

W despotycznych monarchiach każdy władca był synem bóstwa lub samym bóstwem. Czy ktoś spośród poddanych poważyłby się podnieść rękę na żywego boga? Faraoni byli synami słońca, chińscy i japoński cesarze synami niebios, a babilońskich królów łączyły bliskie zażyłości z Mardukiem.

Bóstwo było również ideą, która konsolidowała ogromne imperia. Aleksander Wielki w roku 324 p.n.e. ogłosił swoją apoteozę. Jego kult miał być czynnikiem jednoczącym ogromny kraj złożony z Egiptu, Persji, Judei, Hellady... Rzymscy cezarowie również żądali boskiej czci i podobnie jak Aleksander chcieli w ten sposób zjednoczyć narody wielkiego organizmu państwowego.

Bogowie byli także źródłem ugruntowania prawa.

Hammurabi na słynnych stelach z diorytu jest przedstawiony w chwili, gdy otrzymuje prawo od Marduka. Kodyfikacja prawa w Babilonii była istotnym elementem w rządach tego króla. Zjednoczył on bowiem całe Międzyrzecze. Dawniej na terenie Mezopotamii istniało wiele państewek. Najpierw państewka Summerów, później stuletnie państwo Akad, pomniejsze i większe królestwa. Każde z miast miało własny kodeks prawny, co powodowało ogromny chaos organizacyjny. Hammurabi zebrał te prawa i dostosował do nowej rzeczywistości. Żeby zapewnić niepodważalność nowemu prawu, zaznaczył, że prawodawcą był bóg.

W średniowieczu, po sukcesie umocnienia chrześcijaństwa, stare koncepcje starożytnych uznane zostały na heretyckie. Władca nie mógł być synem Boga, ponieważ Syn jest tylko jeden. Jak więc średniowieczni władcy legitymizowali swoją władzę? Otóż uznali się za namiestników Chrystusa na ziemi, najważniejszych w państwie zaraz po bóstwie. Ich pozycja została uargumentowana, jednak nic nie mogło trwać wiecznie.

14 lipca 1789 roku lud Paryża zdobył Bastylię, więzienie i twierdzę, symbol nieudolnego absolutnego panowania Ludwika XVI, a może przede wszystkim, symbol feudalnego ucisku ok. 90% społeczeństwa. To wydarzenie pokazało, że Bóg wcale nie otaczał szczególną opieką swoich pomazańców.

Ludzie posunęli się do jeszcze gorszego czynu. W 1793 roku króla i jego żonę Marię Antoninę zgilotynowano. Niebo ku zaskoczeniu paryżan nie zadrżało.

W czasach nam współczesnych władza legitymizuje się konstytucją, kawałkiem papieru, na którym spisano dumno brzmiące słowa i deklaracje. Czy to nie pozbawiło władzy pewnej magii?

Bóstwo, jako wyjaśnienie niezrozumiałego.

Kolejną istotną rolą religią była próba wyjaśniania nieznanego i niezrozumiałego.

Człowiek zapewne od chwili uświadomienie sobie swojej niezwykłości i potęgi, jaką dawało mu abstrakcyjne myślenie, zaczął obserwować również otaczający go świat przyrody. Zauważył, że dzięki słońcu wzrastają rośliny (stąd też silny kult solarny w pierwszych cywilizacjach), że księżyc zmienia swoje oblicze cyklicznie, że pada deszcz, który pobudza drzewa do wydawania owoców etc. etc. Człowiek nie rozumiał jednak, jakie są przyczyny tych wszystkich zjawisk, dlatego odczuwał szacunek i lęk wobec przyrody. Natura była dodatkowo gwałtowna. Człowiek był świadkiem susz, wylewów, burz, silnych wichur. Gwałtowność i nieprzewidywalność natury wyjaśnił sobie działaniem bóstwa. Widział w przyrodzie znaki łaski, bądź gniewu sił nadprzyrodzonych, którym, żeby je obłaskawić, składał ofiary.

Religia służyła również do wyjaśnienia pochodzenia człowieka i ziemi. Nie ma bowiem kultury w historii ludzkości, która nie wykształciłaby mitu o początku wszystkiego.

Dziś, to, co niewyjaśnione stara się odkryć nauka, a zwłaszcza fizyka. Powstało mnóstwo teorii o pochodzeniu wszechświata. Zaznaczam, teorii. Mimo dużego postępu w nauce, nadal niewiele wiemy o działaniu niektórych sił, choć nie oznacza to, że nie zdołamy rozwiązać tych zagadek. Najbardziej rozpowszechniona teoria powstania czasu i przestrzeni to teoria wielkiego wybuchu, która zakłada, że cała materia była skoncentrowana w jednym niewielkim punkcie. W wyniku temperatury i ciśnienia doszło do wybuchu. Teoria ta nie zakłada jednak, skąd wzięła się sama materia. Rodzi się jednak pytanie, takie pytanie na przekór. A co jeśli materia istniała od zawsze? Jeśli nie było żadnego cudownego początku materii? Jest to oczywiście kolejna teoria z wielu, które czekają na potwierdzenie. A być może rzeczywiście u źródła wszystkiego stoi siła nadprzyrodzona?

Nadzieja, obietnica i moralność... dary religii?

Bóg i religia spełnią jeszcze jedną rolę, a mianowicie każdy system wierzeń obiecuje lepsze życie po śmierci dla tych, którzy podporządkują się określonym nakazom. Nie jest to zbyt duża cena. Wystarczy żyć zgodnie z określonym kodeksem norm i zasad. Jest to kolejna ważna rola sprzężona poniekąd z obietnicami religii. Normy i zasady wypracowane w systemach wierzeń rodzą etykę i moralność, które odróżniają istotę ludzką od zwierzęcia. Dodatkowo każda religia ma podobny, jeśli nie tożsamy katalog etyczny, co świadczy o tym, że moralność i etyka powstały w odpowiedzi na konkretną potrzebę człowieka. Taką potrzebą było wprowadzenie ładu i porządku w społeczeństwie. Prawidłowe współżycie, już w pierwotnych kulturach osadników, które wykształciły się po rewolucji neolitycznej, wymagało regulacji. Pojawiły się zasady, mówiące o tym, że bóstwo karze kradzież, morderstwo lub cudzołóstwo. Czy dziś potrzebujemy autorytetu bóstwa do wypracowania moralności? Nie sądzę. Współczesność pokazała, że może istnieć etyka czysto świecka wynikająca z obawy przed entropią w społeczeństwie. Człowiek współczesny zdaje sobie sprawę z tego, że odpowiednie funkcjonowanie zbiorowisk ludzkich musi egzystować w ramach pewnego prawa (państwowego, instytucjonalnego, międzynarodowego), jak i wypracowanej moralności. Bez tych cech w społeczeństwach zapanowałaby anarchia, a chaosu boji się nasz mózg dążący do uporządkowania rzeczywistości.

Wracając do obietnic religii, nadziei wiecznego życia.

Sądzę, że człowiek uważa za największą wartość, jaką posiada właśnie życie. Człowiek kocha swoją egzystencję, nawet jeśli byłaby najgorsza i najpodlejsza. Wtedy żywi się nadziejami i dąży do ich realizacji. Kochając życie tak bardzo, człowiekowi trudno jest pogodzić się z tym, że życie może nagle się skończył i nic więcej już nie będzie. Religia odpowiedziała na to pragnienie, stwarzając życie pozagrobowe, lepsze i szczęśliwsze. Niestety ateistyczny światopogląd nie potrafi wypracować czegoś, co te pragnienia mogłoby zaspokoić.

Tradycja i globalizacja

Pisząc o religii przychodzi mi jeszcze na myśl tradycja.

Jest ona bardzo istotna. Odróżnia nas, choćby jako naród, od innych. Żyjemy jednak w czasie globalizacji. Niesie ona ze sobą zarówno pozytywne skutki, jak i negatywne. Negatywnym z pewnością jest coraz większe ujednolicanie się społeczeństw. Możemy obecnie podróżować szybciej, dalej, wyżej i głębiej, a Internet daje możliwość nieskrępowanej, a przede wszystkim bardzo wygodnej i krótkiej czasowo wymiany informacji. Skutkuje to niepohamowanym mieszaniem się kultur. Tradycja odchodzi na bok. Czy tego chcemy, czy nie, globalizacja postępuje i zapewne postępować będzie. Rodzi się pytanie, czy mimo wszystko tradycja powinna być zachowana, czy dla wygody należy z niej zrezygnować? Czy jeśli tradycja powinna być zachowana, czy należy dla niej zachować religię?

Epilog

Żyjemy w czasach całkiem innych niż papież Urban II. Społeczeństwa mają obecnie inne potrzebny, a przede wszystkim mamy większą świadomość naszych praw oraz większą wiedzę o świecie. Powoduje to, że idea bóstwa i religia odchodzą dziś na boczny plan. Za wiarą może przemawiać tajemniczość śmierci. Nie wiemy, co czeka nas po tamtej stronie. Pewnikiem jest również fakt, że nie jesteśmy w stanie udowodnić, bądź zanegować istnienia Boga.

exe

Odnoszac sie do historycznego przegladu relacji : wladza-religia, pragne powiedziec,ze problem ten w wydaniu przedstawionym przez Ciebie, odbiega zasadniczo od tego, co widzimy jako cel bycia religijnym. Podales fakty wykorzystania religii przez wladze. Nie ma tu mowy o Bogu, ktorego wyznaje.
Materia... Czy element pasywny, ktory podlega zmianom formy, moze byc wieczny?
Rewolucja francuska, a cierpienie... Obecnosc cierpienia nie jest dowodem na to, ze Bog jest li tylko idea.
Argument Deus ex machina jest tyle stary, co nietrafiony, poniewaz z nierozumienia zjawisk nie mozna
wnioskowac o nieobecosci lub obecnosci Boga.
Moralnosc swiecka... Desakralizacja prowadzi do dehumanizacji.

Lord

exe

Bede odpowiadal wybiorczo, gdyz jestdn w pracy. Gdy cos pomine, odpowiem wieczorem.
Zycie po smierci... To brzmi, jak drugie zycie. Tymczasem byt nie powstaje z niebytu, wiec zachodzi konsekwencja logiczna, ktora nie musi byc wiazana z odkrywaniem nieznanych systemow pogladu na smierc.
Czy nic doskonalszego nie powinno byc... Doskonalosc bytowa to tozsamosc istoty z istnieniem. Byty nie wykazujace wiec tej wlasnosci , nie sa dawcami swego wlasnego istnienia. Sa tylko wiec stworzeniami , stad pytanie o zrodlo istnienia. Skoro nie stwarzamy samych siebie, to gdzie szukac?
Twierdzenie, ze niczego nie musimy udowadniac, gdyz wiemy, ze nie istnieje Bog, jest bledem logicznym mniemania : ipse dixit. Nie mozna utozsamiac mniemania z dowodem.
Odwolywanie sie do Boga jest prawem wierzacego.
Byt doskonaly musi w logicznej konsekwencji byc wszechwiedzacym, totez byloby nieprawdziwe, ze Bog o pewnych sprawach nie wie. Rowniez nie jest tak, ze Bog jest autorem cierpien, ktore sa obrazem naszego wynaturzenia. Jest ono naszym produktem.
Czy czlowiek obejmuje samego siebie?

Lord

exe

Lord

exe

MacMierz

Ja dorzucę tylko swój punkt widzenia. Każdy z nas ma wolny wybór:
wybiera albo szklankę do połowy pełną albo do połowy pustą.
Każda dyskusja w pewnym momencie dotrze do tego punktu.
Jak można wytłumaczyć 4 latkowi pojęcie całki? Będzie to proces, który zacznie się od poznawania cyferek, przez tabliczkę mnożenia aż w końcu możliwości poznawcze wzrosną na tyle, że będziemy mogli zdefiniowac czym jest całka.
Jak można wytłumaczyć 4 latkowi pojęcie Boga? W taki sam sposób.
Jeżeli ktoś w swojej duchowości jest na poziomie 4 latka, nie ma możliwości wytłumaczenia mu czym jest Bóg :D
Dla 4 latka i całka i Bóg to pojęcia równie abstrakcyjne. Co nie znaczy, że nie istnieją :D

Pozdrawiam

Lord

exe

MacMierz

Lord

exe

MacMierz

Caliah

Odnosząc się do Twoich rozważań Lordzie, zacznę od tego, że w swoich wypowiedziach odwróciłeś kolejność rzeczy :)
Postawiłeś wytwory myśli ludzkiej w miejscu Stwórcy, czyniąc z religii niejako przyczynę wiary.

Tymczasem, moim skromnym zdaniem, uczynienie z religii narzędzia, które "do czegoś służy" jest efektem wtórnym, ubocznym i wadliwym produktem przetwórstwa myśli ludzkiej.
Wychodząc z takiego założenia rzeczywiście możemy rozważać, czy religia jest potrzebna lub inaczej, czy da się wykorzystać, jako katalizator ludzkich celów.

Jednakże patrząc choćby na chrześcijaństwo czy judaizm religia nie była przyczyną, lecz skutkiem, rodzajem dialogu z Bogiem. I tak jest nadal, jeżeli na religię spojrzysz z punktu osoby żyjącej wiarą.

Jest to oczywiście mój punkt widzenia i dodam od razu, abyś nie musiał wysnuwać niekoniecznie trafnych wniosków :), że moja wiara nie jest wyuczoną lub wpojoną na skutek wychowania. W moim domu wiary nie było. Co zatem mogło się stać, co było przyczyną tak radykalnej zmiany mojego punktu widzenia? :)
Jak myślisz?

:)

Magnolia · Gość

Jezus jest celem naszego życia.Możemy na Niego liczyć zawsze, gdy jesteśmy w złym położeniu i chcemy coś naprawić. Natomiast dla człowieka niewierzącego jest tylko wymysłem innych ludzi.Jezus jest podporą każdego dnia, do Niego kierujemy nasze prośby i dzięki Niemu otrzymujemy potrzebne ukojenie . A na zakończenie podsumowując to , to jest dla ludzi ale na pewno nie dla wszystkich, ale przynajmniej dla mnie ideałem do naśladowania i przykładem człowieka doskonałego.