KATOLICKIE FORUM - Wirtualny klasztor PÓJDŹ ZA MNĄ !

uel

Cechą najbardziej charakterystyczną Ksiąg Mądrościowych (Hi, Ps, Prz, Koh, Pnp, Mdr, Syr ) jest to że w szukaniu prawdy autorzy ich opierają się na naturalnych zdolnościach rozumu ludzkiego.

Drugą ich cechą stanowi uniwersalizm doktrynalny. Nie ograniczają się bowiem do warunków religijnych narodu izraelskiego, opierających się na fakcie Przymierza zawartego na Synaju, lecz podają zasady moralne i religijne o charakterze ogólnoludzkim.

Trzecia cecha wypływa z charakteru ich treści, którą stanowią praktyczne wskazania życiowe. Opierając się na Prawie Mojżesza i naukach Proroków, zgodnie z nauką objawioną, podstawy życia moralnego zakładają w Bogu, upatrując doskonałość człowieka w unikaniu zła i pełnieniu dobra.

Księgi Dydaktyczne wyrażają najbardziej wzniosłe, poetyckie i mistyczne porywy umysłu i serca ludzkiego. Wszystkie Księgi Mądrościowe przedstawiają w mniejszym czy większym stopniu tę mądrość, dzięki której człowiek uczy się oceniać wszystko w świetle Bożego Objawienia i stosownie do tego prowadzić swoje życie (mądrość praktyczna)

Najbardziej popularnym określeniem mądrości w języku hebrajskim jest słowo hokmāh (mądrość, łac.: sapientia, gr. - sofia). Nazwa powyższa mieści w sobie różne aspekty mądrości. Najogólniej można określić, że oznacza ona mądrość Bożą i mądrość ludzką.

Mądrość ludzka to w pierwszym rzędzie wiedza i umiejętność praktyczna, którą człowiek może zdobyć przez naukę, pracę i doświadczenie. Może więc oznaczać biegłość człowieka w wykonywaniu jakiegoś rzemiosła (np. Wj 28,3), uzdolnienie do rządzenia i kierowania sprawami prywatnymi i publicznymi w polityce i w handlu (np. Pwt 34,9; 1 Krl 3,28), ale przede wszystkim oznacza ona umiejętność dobrego postępowania (np. Hi 28,28; Ps 51,8; Prz 1,7).
Mądrość więc w dalszym znaczeniu - to cnota moralna, przez którą człowiek dobrze kieruje swoim zachowaniem i postępowaniem, swoimi rzeczami i czynami. Jeżeli to czyni w stosunku do Boga, czyli reguluje swoi czynności religijne, wtedy ma miejsce bojaźń Boża czyli bogobojność (jirat Jahwe; np. Prz 1,7; 3,13; 4,2; 9,9).
Jeżeli zaś człowiek odpowiednio kieruje sobą pod względem swego moralnego życia praktycznego i w stosunku do wszystkich innych spraw i rzeczy - wtedy jest to roztropność, rozsądek i prawe sumienie rozróżniające co dobre i nakazujące to czynić (np. Prz 24.1-9). Mądrość jako cnota, zawiera w sobie wszystkie cnoty moralne, bo porządkuje wszystkie czyny i działalność człowieka ze względu na cel.
Mądrość jest bardzo cenna dla człowieka. Żadne doczesne dobro jej nie dorówna, a kto ją posiada, osiągnął wiele dóbr duchowych (Prz 3,1115; Mdr 7,8-14), między innymi przyjaźń z Bogiem, pokój serca i wolność od grzechu (Prz 1,33; 2,11-12,20).
Mądrość bierze swój początek z doświadczenia, nauki i tradycji przodków (Syr 8,8 n; 34,9-12; 39,1-4) i dlatego mogą ją zdobyć i posiadać mędrcy także u narodów pogańskich (znamienne, że w Księgach Dydaktycznych Prz - Mdr nigdzie nie mówi się o wizjach, czy objawieniach Bożych, w przeciwieństwie do Ksiąg Proroków).
O mądrość winien człowiek zabiegać i upraszać Boga pokornie, jak Salomon (Mdr 8,21; 9,1-10), bo ona jest darem Boga i Bóg jej udziela temu, komu zechce (Syr 1,1-10; 39,5-8; Prz 2,6).
Mądrość ludzka nawet ta, która pochodzi z daru Boga, jako pewne uczestnictwo w mądrości Bożej, jest dostępna dla każdego człowieka dobrej woli. W tym biblijna koncepcja mądrości różni się od koncepcji filozofów greckich, bo mądrość filozofii greckiej była dostępna tylko dla niewielu

Boża mądrośćjest pojmowana przede wszystkim jako przymiot czyli atrybut Boga, przez który Bóg wszystko stwarza i urządza i wszystkim kieruje. Jest to mądrość najdoskonalsza, zawiera pełnię wiedzy “dobra i zła" (por. Rdz 2,17 n), a także wszechwiedzę (1 Sm 2,3), nieograniczona przez żadne stworzenie i niedostępna człowiekowi , bo przewyższająca jego a przysługująca wyłącznie Bogu (por. Hi 28,1 n). Przejawia się ona w dziełach stworzenia i w rządach Boga nad światem, a szczególnie w kierowaniu dziejami Izraela (np. Hi 12,7-16; Mdr 10,1-19,22).
O mądrości Boga, jako Jego przymiocie, często mówią Prorocy Starego Testamentu: Iz 11.2 n; 28,26-29; 40,13 n; 42,9; 46,9 n; Jr 10,12; 12,3; 17.10: 23.23 n; Ez 28,1-10; Dn 2,20–23; Oz 7,2; Bar 3,9-4,4. W Psalmach jest nieraz mowa o mądrości i wszechwiedzy Boga: zob. Ps 7.10; 33,13–15; 44,22; 94,7–11; 139, 147,4 n.
W Księgach Dydaktycznych Starego Testamentu, szczególnie w Księdze Hioba, Przysłów, Syracha i Mądrości znajdujemy wiele miejsc, w których jest opisana lub sławiona mądrość Boga. Najczęściej rozważanie i opisy dzieł stworzonych oraz rządy Boga nad światem prowadzą autorów natchnionych i mędrców izraelskich do uznania i uwielbienia najwyższej mądrości Boga: Hi 12,7–16; 28,20–28; 38,41; Prz 3,19 n; 8,22–31; Syr 1,1-10; 16,24–17,14; 24,3–22; 42,15-43,33; Mdr 7,15–21; 8,1-8; 9,9–18. Rządy Boga nad Izraelem przejawiają mądrość Boga w historii: Mdr 10,119,22.
Prawo Boże dane Izraelowi zawiera mądrość Boga: Syr 24,25–34. Mądrość Boga przejawia się również w Jego wszechwiedzy i w czytaniu najskrytszych myśli i uczuć serc ludzkich: Hi 28,23 n; Prz 15,3.11; 16,2; 21,2; Syr 1,8; 15,18; 16,17–19; 23,20; 39,19-20; 42,18 n; Mdr 1,6–9; 7,23-24; 8,3 n; 9,9–11.
Ponieważ Bóg posiada mądrość w sposób najdoskonalszy, przeto i mądrość ludzka od Niego pochodzi i można ją sobie wyprosić pokorną modlitwą. i dobrym życiem: 2 Krn 1,10-12; Syr 1,20.25-28; 39,1-10; Mdr 7,15-21; 9,1-6. zechce: Rdz 41,16; Wj 31,3-0,
Bóg udziela ludziom swego daru mądrości; pozwala im mieć uczestnictwo w Swej mądrości posyłając im Swego Ducha komu i w jakim stopniu zechce Rdz 41,16; Wj 31,3-6; 1 Krl 7,14; Prz 2,6; Mdr 6,1-9; 10,21, 12,1. Pobożni królowie i święci mężowie otrzymują zwykle dar mądrości od Boga jako dar charyzmatyczny do dobrego wypełnienia swego urzędu: Wj 18,19–23; Lb 11.17–25; 1 Krl 3,11 n; 5,90

Mądrość Boża uosobiona.Szczególnym wyrazem izraelskiej myśli mądrościowej są teksty, w których mądrość jest tak przedstawiona, jakby była żywą osobą, która “woła na ulicach, na placach drogach...” (Prz 1,20-21). Domaga się, by jej słuchano, grozi kara tym którzy ją lekceważą, a obiecuje wspaniałą nagrodę tym, którzy jej słuchają (por. Prz 1,33; 2,1 n; 8,1-21.32–36). Co więcej, mądrość bywa tak przedstawiana, jakby była osobą boską, odrębną od Boga, a wyposażoną w Jego moc i przymioty tak pod względem pochodzenia jak i działania.
Tak więc według wypowiedzi Prz 8,22 n mądrość została wprawdzie stworzona przez Boga, ale została stworzona przed wszystkim, zanim jeszcze świat powstał, „od dawna, od wieków... od początku” (Prz 8,22-23). A kiedy Bóg stwarzał świat, mądrość była „przy Nim mistrzynią, rozkoszą Jego dzień po dniu, cały czas igrając przed Nim” (Prz 8,30). - Nie ona jednak stwarzała świat, lecz sam Bóg. Rola zaś jej przy boku Boga w momencie stworzenia świata nie została tu jasno wyrażona. Hebrajskie bowiem słowo: 'āmôn (BT: „mistrzynią”), pochodzi od czasownika 'āman, który ma kilka znaczeń: podtrzymywać, wychować, umocnić, być stałym, wiernym, pewnym. Toteż tłumacze Pisma Św. mieli trudności w wyborze właściwego sensu i oddali je w różnych ujęciach: LXX przez: harmodzusa = składająca razem, spajająca; Symmachus i Teodocjon: eterygmene = umocniona, Akwila: tithemumene = wychowanka, Wulgata: cuncta componens = wszystko spajająca. Powyższe określenie ('āmôn) można rozumieć także jako bezokolicznik niezależny, który w powyższym kontekście, jako następujący po czasowniku („byłam”) ma znaczenie przysłówkowe „wiernie”: „byłam przy nim wiernie”. Zależnie też od przyjętego znaczenia słowa 'āmôn egzegeci rozumieją przedstawioną w Prz 8,22 rolę mądrości przy stwarzaniu świata: albo jako ukochanego dziecka, które biernie uczestniczy w samym dziele „igrając” przed Bogiem, albo też aktywnie jako „mistrzyni”, której Bóg oddał świat w opiekę, aby nim kierowała i prowadziła do właściwego celu.
Stąd jedni autorzy w Prz 8,22–31, o odwiecznym pochodzeniu mądrości uosobionej od Boga, dostrzegają znamiona judaistycznej koncepcji hipostazy, przygotowującej pełne objawienie Drugiej Osoby Boskiej. Inni natomiast dopatrują się tu jedynie poetyckiej personifikacji atrybutu Bożej mądrości. Wzięte bowiem same w sobie w sensie wyrazowym, a więc tak jak mógł je rozumieć autor natchniony i wyznawcy Starego Testamentu, stanowią jedynie piękną personifikację Mądrości Bożej. Zresztą w najbliższym kontekście Prz 9,12-18 również głupota jest „personifikowana”

W Księdze Syracha 24,1–22 uosobiona mądrość wygłasza swoją pochwałę „na zgromadzeniu Najwyższego... wobec Jego zastępów” (w. 2, BP). Przedstawia najpierw swoje pochodzenie „z ust Najwyższego”, Który „Przed wiekami, na samym początku” ją stworzył (w.9a). Następnie opisuje swój pobyt w przestworzach, na ziemi i pod ziemią oraz swoje panowanie „w każdym narodzie” (w. 3–7). W szczególny jednak sposób związana jest z Izraelem, w którym z rozkazu Boga zamieszkała, udzielając mu wspaniałych darów przyrównywanych tu do licznych drzew, krzewów, kwiatów i wonnych substancji (w. 8–17). Wykonuje tam swą władzę i pełni “świętą służbę” (w. 10).
W zakończeniu zaprasza wszystkich do korzystania z jej owoców (w. 19–21) zapewniając, że „kto mi jest posłuszny, nie dozna wstydu, a którzy przeze mnie działać będą, nie zbłądzą” (w. 23).

Rozważając powyższe elementy treściowe odnosi się wrażenie, że powyższy tekst podaje opis Mądrości, jako obdarzonej atrybutami Bożymi „hipostazy”. Zdaniem wszakże większości biblistów, autorowi chodzi tu „nie tyle o ukazanie atrybutów i działania mądrości jako osoby „hipostazy” ile raczej o pouczenie o obecności i bliskości Boga, który przez nią udziela się swojemu ludowi.
W świetle natomiast Objawienia Nowego Testamentu, a więc w sensie pełniejszym, powyższy opis może być odniesiony do Chrystusa i rozumiany o Nim , jako o Drugiej Osobie Boskiej. Chrystus Pan jest bowiem prawdziwie “mocą i mądrością Bożą” (1 Kor 1, 24-30) i “w Nim są ukryte wszystkie skarby mądrości i umiejętności” (Kol 2,3)

Hymn o mądrości

Przejawy ludzkiej mądrości
1 Istnieje kopalnia srebra
i miejsce, gdzie płuczą złoto.
2 Dobywa się z ziemi żelazo,
kamienie na miedź przetapiają,
3 kres się kładzie ciemności,
przeszukuje się wszystko dokładnie,
kamień i mroki, i zmierzch.
4 Na odludziu kopią chodniki,
hen tam, gdzie noga się gubi,
zawieszeni kołyszą się samotni.
5 Ziemię, skąd chleb pochodzi,
od dna pustoszą jak ogniem,
6 bo kamień i szafir zawiera
z ziarnkami złota zmieszany.
7 Drapieżnik nie zna tam ścieżki,
nie widzi jej oko sępa;
8 nie dojdzie tam dumne zwierzę,
nawet i lew tam nie dotrze.
9 By wyciągnąć ręce po krzemień,
do gruntu przewraca się góry,
10 w skale się kuje chodniki,
a oko otwarte na wszelką kosztowność;
11 tamuje się źródła rzek,
by skarby wydobyć na powierzchnię.

Nieznana droga do mądrości
12 A skąd pochodzi mądrość
i gdzie jest siedziba wiedzy?
13 Człowiek nie zna tam drogi,
nie ma jej w ziemi żyjących.
14 Otchłań mówi: «Nie we mnie».
«Nie u mnie» - tak morze dowodzi.

Bezcenna jej wartość
15 Nie daje się za nią złota,
zapłaty nie waży się w srebrze,
16 nie płaci się za nią złotem z Ofiru,
ni sardoniksem rzadkim, ni szafirem.
17 Złoto i szkło jej nierówne,
nie wymienisz jej na złote naczynie;
18 nie liczy się kryształ i koral,
perły przewyższa posiadanie mądrości.
19 I topaz z Kusz nie dorówna,
najczystsze złoto nie starczy.

Bóg sam ją posiada
20 Skąd więc pochodzi mądrość
i gdzie jest siedziba wiedzy?
21 Zakryta dla oczu żyjących,
i ptakom powietrznym nieznana.
22 Podziemie i Śmierć oświadczają:
«Nie doszło tu echo jej sławy».
23 Droga tam Bogu wiadoma,
On tylko zna jej siedzibę;
24 On przenika krańce ziemi,
bo widzi wszystko, co jest pod niebem;
25 określił potęgę wiatru,
ustalił granice wodzie.
26 Gdy wyznaczał prawo deszczowi,
a drogę wytyczał piorunom,
27 wtedy ją widział i zmierzył,
wtenczas ją zbadał dokładnie.
28 A do człowieka powiedział:
«Bojaźń Boża - zaiste mądrością,
roztropnością zaś - zła unikanie». Hi 28

4 Rzekłeś: "Nauka moja czysta,
niewinny jestem w Twych oczach".
5 Lecz gdyby Bóg przemówił
i zaczął z tobą rozmawiać,
6 objawił ci tajniki rozumu,
gdyż wieloraka to mądrość:
poznałbyś, ile Bóg ci zapomniał.
7 Czy dosięgniesz głębin Boga,
dotrzesz do granic Wszechmocnego?
8 Wyższe nad niebo,. Przenikniesz?
Głębsze niż Szeol. Czy zbadasz?
9 Powierzchnią dłuższe od ziemi
i szersze nawet od morza.
10 Gdy przechodzi, nakłada więzy,
woła na sąd, kto zabroni?
11 Ludzie podstępni są Mu jawni,
widzi zło, bo uważa. Hi 11

Pierwsza mowa Boga: Mądrość Boża widoczna w świecie
1 I z wichru Pan odpowiedział Hiobowi tymi słowami:
2 «Któż tu zaciemnić chce zamiar
słowami nierozumnymi?
3 Przepasz no biodra jak mocarz!
Będę cię pytał - pouczysz Mnie.

Czy pomagałeś w stworzeniu świata...
4 Gdzieś był, gdy zakładałem ziemię?
Powiedz, jeżeli znasz mądrość.
5 Kto wybadał jej przestworza?
Wiesz, kto ją sznurem wymierzył?
6 Na czym się słupy wspierają?
Kto założył jej kamień węgielny
7 ku uciesze porannych gwiazd,
ku radości wszystkich synów Bożych?

...i przy stworzeniu morza?
8 Kto bramą zamknął morze,
gdy wyszło z łona wzburzone,
9 gdym chmury mu dał za ubranie,
za pieluszki ciemność pierwotną?
10 Złamałem jego wielkość mym prawem,
wprawiłem wrzeciądze i bramę.
11 I rzekłem: "Aż dotąd, nie dalej!
Tu zapora dla twoich nadętych fal".

Czy rozkazujesz zorzy?
12 Czyś w życiu rozkazał rankowi,
wyznaczył miejsce jutrzence,
13 by objęła krańce ziemi,
usuwając z niej grzeszników?
14 Zmienia się jak pieczętowana glina,
barwi się jak suknia.
15 Grzesznikom światło odjęte
i strzaskane ramię wyniosłe.

Czy znasz granice ziemi?
16 Czy dotarłeś do źródeł morza?
Czy doszedłeś do dna Otchłani?
17 Czy wskazano ci bramy śmierci?
Widziałeś drzwi do ciemności?
18 Czy zgłębiłeś przestrzeń ziemi?
Powiedz, czy znasz to wszystko?

Gdzie mieszka światło?
19 Gdzie jest droga do spoczynku światła?
A gdzie mieszkają mroki,
20 abyś je zawiódł do ich przestworzy
i rozpoznał drogę do ich domu?
21 Jeśli to wiesz, to wtedyś się rodził,
a liczba twych dni jest ogromna.

Czy znasz zbiorniki niebieskie?
22 Czy dotarłeś do zbiorników śniegu?
Czy widziałeś zbiorniki gradu?
23 Na czasy gniewu je chowam,
na dzień utarczki i wojny.
24 Czy nie tędy światło zachodzi,
rozsyłając błyskawice po świecie?

Jaki początek deszczu?
25 Kto kopał kanały ulewie
lub drogę chmurze ze grzmotem,
26 by padał deszcz na pustkowiu,
w pustyni zupełnie bezludnej,
27 chcąc pustynię bezludną nasycić,
zasilić rosnącą tam trawę?
28 Czy deszcz także ma ojca?
A kto zrodził krople rosy?
29 Z czyjego łona lód wyszedł?
Kto rozmnożył szron z nieba?
30 Jak to woda krzepnie na kamień,
powierzchnia głębiny się ścina?

Czy rządzisz gwiazdami i pogodą?
31 Czy połączysz gwiazdy Plejad?
Rozluźnisz więzy Oriona?
32 Czy wypuścisz o czasie Gwiazdę Poranną?
I wywiedziesz Niedźwiedzicę z dziećmi?
33 Czy znane ci prawa niebios,
czy wyjaśnisz ich pismo na ziemi?
34 Czy głos swój podniesiesz do chmur,
by cię ulewa przykryła?
35 Czy poślesz pioruny i pójdą
ze słowem: "Jesteśmy do usług"?
36 Kto ibisowi dał mądrość,
a rozum dał kogutowi?
37 Kto mądrze policzy chmury,
w niebiosa zgromadzi wodę,
38 gdy gleba stwardnieje na bryłę,
a pola zamienią się w grudy?

Bóg żywi lwiątka i kruki
39 Czy lwicy zdobyczy nałowisz,
nasycisz żarłoczność lwiątek,
40 gdy one mieszkają w kryjówkach,
w gęstwinach czekają wieczoru?
41 Kto żeru dostarcza krukowi,
gdy młode do Boga wołają,
gdy błądzą ogromnie zgłodniałe? Hi 38

Usta sprawiedliwego głoszą mądrość i język jego mówi to, co słuszne. Ps 37, 30

Moje usta wypowiedzą mądrość, a rozmyślanie mego serca - roztropność.
Ps 49 4

Oto Ty masz upodobanie w ukrytej prawdzie, naucz mnie tajników mądrości.
Ps 51 8

Naucz nas liczyć dni nasze, abyśmy osiągnęli mądrość serca. Ps 90,12

Wznosili się aż pod niebo, spadali aż do głębi; ich dusza truchlała w nieszczęściu. Zataczali się i chwiali jak pijani, cała ich mądrość zawiodła.
Ps 107 26-27

Bojaźń Pańska początkiem mądrości; wspaniała zapłata dla tych, co według niej postępują, a sprawiedliwość Jego trwać będzie zawsze. Ps 111 10

On w mądrości uczynił niebiosa, bo Jego łaska na wieki. Ps 136, 5

Pan nasz jest wielki i zasobny w siły, mądrość Jego jest niewypowiedziana. Ps 147 5

Grzech zamyka drogę do mądrości
Mądrość nie wejdzie w duszę przewrotną,
nie zamieszka w ciele zaprzedanym grzechowi.
Święty Duch karności ujdzie przed obłudą,
usunie się od niemądrych myśli,
wypłoszy Go nadejście nieprawości. Mdr 1 4-5

Mądrość bowiem jest duchem miłującym ludzi,
ale bluźniercy z powodu jego warg nie zostawi bez kary:
ponieważ Bóg świadkiem jego nerek,
prawdziwym stróżem jego serca,
Tym, który słyszy mowę jego języka. Mdr 1 6

Nieszczęsny bowiem, kto mądrością gardzi i karnością.
Nadzieje ich płonne, wysiłki bezowocne, bezużyteczne ich dzieła.
Żony ich głupie, przewrotne ich dzieci, przeklęty ich ród! Mdr 3 11-12

Wspaniałe są owoce dobrych wysiłków, a korzeń mądrości nie usycha. Mdr 3 15

Sędziwością u ludzi jest mądrość, a miarą starości - życie nieskalane. Mdr 4, 19

ale możnym grozi surowe badanie. Do was więc zwracam się, władcy, byście się nauczyli mądrości i nie upadli. Bo ci, co świętości święcie przestrzegają, dostąpią uświęcenia, a którzy się tego nauczyli, ci znajdą słowa obrony. Mdr 6, 8-10

Mądrość jest wspaniała i niewiędnąca: ci łatwo ją dostrzegą, którzy ją miłują, i ci ją znajdą, którzy jej szukają, uprzedza bowiem tych, co jej pragną, wpierw dając się im poznać. Mdr 6 12-13

Tak więc pragnienie Mądrości wiedzie do królestwa. Zatem jeśli wam miłe trony i berła, o władcy ludów, czcijcie Mądrość, byście królowali na wieki. Oznajmię, czym jest Mądrość i jak się zrodziła, i nie zakryję przed wami tajemnic. Pójdę jej śladem od początku stworzenia, jej znajomość wydobędę na światło i prawdy nie pominę. Nie pójdę też drogą zżerającej zazdrości, bo ona z Mądrością nie ma nic wspólnego: wielu mądrych to zbawienie świata, a król rozumny to szczęście narodu. Mdr 6, 20-24

7 Dlatego się modliłem i dano mi zrozumienie,
przyzywałem,
i przyszedł na mnie duch Mądrości

Mądrość - skarb najcenniejszy
8 Przeniosłem ją nad berła i trony
i w porównaniu z nią za nic miałem bogactwa.
9 Nie porównałem z nią drogich kamieni,
bo wszystko złoto wobec niej jest garścią piasku,
a srebro przy niej ma wartość błota.
10 Umiłowałem ją nad zdrowie i piękność
i wolałem mieć ją aniżeli światło,
bo nie zna snu blask od niej bijący.
11 A przyszły mi wraz z nią wszystkie dobra
i niezliczone bogactwa w jej ręku.
12 Ucieszyłem się ze wszystkich, bo wiodła je Mądrość,
a nie wiedziałem, że ona jest ich rodzicielką.
13 Rzetelnie poznałem, bez zazdrości przekazuję
i nie chowam dla siebie jej bogactwa.
14 Jest bowiem dla ludzi skarbem nieprzebranym:
ci, którzy go zdobyli, przyjaźń sobie Bożą zjednali,
podtrzymani darami, co biorą początek z karności.

Prośba o natchnienie
15 Oby mi Bóg dał słowo odpowiednie do myśli
i myślenie godne tego, co mi dano!
On jest bowiem i przewodnikiem Mądrości,
i tym, który mędrcom nadaje kierunek.
16 W ręku Jego i my, i nasze słowa,
roztropność wszelka i umiejętność działania.
17 On mi dał bezbłędną znajomość rzeczy:
poznać budowę świata i siły żywiołów,
18 początek i kres, i środek czasów,
odmiany przesileń i następstwa pór,
19 obroty roczne i układy gwiazd,
20 naturę zwierząt i popędy bestii,
moce duchów i myślenie ludzkie,
różnorodność roślin i siły korzeni.
21 Poznałem i co zakryte, i co jest jawne,
pouczyła mnie bowiem Mądrość - sprawczyni wszystkiego!

Pochwała Mądrości
22 Jest bowiem w niej duch rozumny, święty,
jedyny, wieloraki, subtelny,
rączy, przenikliwy, nieskalany,
jasny, niecierpiętliwy, miłujący dobro, bystry,
23 niepowstrzymany, dobroczynny, ludzki,
trwały, niezawodny, beztroski,
wszechmogący i wszystkowidzący,
przenikający wszelkie duchy
rozumne, czyste i najsubtelniejsze.
24 Mądrość bowiem jest ruchliwsza od wszelkiego ruchu
i przez wszystko przechodzi, i przenika dzięki swej czystości.
25 Jest bowiem tchnieniem mocy Bożej
i przeczystym wypływem chwały Wszechmocnego,
dlatego nic skażonego do niej nie przylgnie.
26 Jest odblaskiem wieczystej światłości,
zwierciadłem bez skazy działania Boga,
obrazem Jego dobroci.
27 Jedna jest, a wszystko może,
pozostając sobą, wszystko odnawia,
a przez pokolenia zstępując w dusze święte,
wzbudza przyjaciół Bożych i proroków.
28 Bóg bowiem miłuje tylko tego,
kto przebywa z Mądrością.
29 Bo ona piękniejsza niż słońce
i wszelki gwiazdozbiór.
Porównana ze światłością - uzyska pierwszeństwo,
30 po tamtej bowiem nastaje noc,
a Mądrości zło nie przemoże. Mdr 7

1 Sięga potężnie od krańca do krańca
i włada wszystkim z dobrocią.
2 Ją to pokochałem, jej od młodości szukałem:
pragnąłem ją sobie wziąć za oblubienicę
i stałem się miłośnikiem jej piękna.
3 Sławi ona swe szlachetne pochodzenie, gdyż obcuje z Bogiem
i miłuje ją Władca wszechrzeczy,
4 bo jest wtajemniczona w wiedzę Boga
i w Jego dziełach dokonuje wyboru.

Owoce Mądrości
5 Jeśli w życiu bogactwo jest dobrem pożądanym -
cóż cenniejszego niż Mądrość, która wszystko sprawia?
6 Jeśli rozwaga jest twórcza -
któreż ze stworzeń bardziej twórcze niż Mądrość?
7 I jeśli kto miłuje sprawiedliwość -
jej to dziełem są cnoty:
uczy bowiem umiarkowania i roztropności,
sprawiedliwości i męstwa,
od których nie ma dla ludzi nic lepszego w życiu.
8 A jeśli kto jest żądny wielkiej wiedzy -
ona zna przeszłość i o przyszłości wnioskuje,
zna zawiłości słów i rozwiązania zagadek,
wiedza wyprzedza znaki i cuda,
następstwa chwil i czasów.
9 Postanowiłem więc wziąć ją za towarzyszkę życia,
wiedząc, że mi będzie doradczynią w dobrem,
a w troskach i w smutku pociechą.
10 Dzięki niej znajdę chwałę u ludu
i cześć u starszych, sam będąc młody.
11 Bystrym znajdą mnie w sądzie,
wzbudzę podziw u możnych.
12 Gdy będę milczał - wyczekiwać będą,
a gdy przemówię - uważać;
i jeśli długo przemawiać będę - położą rękę na ustach.
13 Przez nią zdobędę nieśmiertelność,
zostawię wieczną pamięć potomnym.
14 Będę władał ludami, poddane mi będą narody:
15 usłyszawszy mnie ulękną się władcy straszliwi.
Okażę się dobrym wśród ludu i mężnym na wojnie.
16 Wszedłszy do swego domu przy niej odpocznę,
bo obcowanie z nią nie sprawia przykrości
ani współżycie z nią nie przynosi udręki,
ale wesele i radość.
17 Gdym sobie nad tym pomyślał
i rozważyłem to w sercu,
że w zażyłości z Mądrością leży nieśmiertelność,
18 w przyjaźni z nią szlachetna rozkosz,
w dziełach jej rąk nieprzebrane bogactwa,
a roztropność we wspólnych z nią ćwiczeniach
i sława w posiadaniu jej nauki -
krążyłem, szukając, jak by ją wziąć do siebie.
19 Byłem dzieckiem dorodnym i dusza przypadła mi dobra,
20 a raczej: będąc dobrym wszedłem do ciała nieskalanego.
21 Wiedząc jednak, że nie zdobędę jej inaczej,
tylko jeśli Bóg udzieli -
a i to już było sprawą Mądrości wiedzieć,
czyja jest ta łaska -
udałem się do Pana i błagałem Go
i mówiłem z całego serca:

Modlitwa o Mądrość
1 Boże przodków i Panie miłosierdzia,
któryś wszystko uczynił swoim słowem
2 i w Mądrości swojej stworzyłeś człowieka,
by panował nad stworzeniami, co przez Ciebie się stały,
3 by władał światem w świętości i sprawiedliwości
i w prawości serca sądy sprawował -
4 dajże mi Mądrość, co dzieli tron z Tobą,
i nie wyłączaj mnie z liczby swych dzieci!
5 Bom sługa Twój, syn Twojej służebnicy,
człowiek niemocny i krótkowieczny,
zbyt słaby, by pojąć sprawiedliwość i prawa.
6 Choćby zresztą był ktoś doskonały między ludźmi,
jeśli mu braknie mądrości od Ciebie - za nic będzie poczytany.
7 Wybrałeś mnie na króla swojego ludu
i na sędziego synów swoich i córek.
8 Kazałeś zbudować świątynię na górze swej świętej
i ołtarz w mieście swego zamieszkania -
obraz Namiotu świętego, któryś zgotował od początku.
9 Z Tobą jest Mądrość, która zna Twe dzieła,
i była z Tobą, kiedy świat stwarzałeś,
i wie, co jest miłe Twym oczom,
co słuszne według Twych przykazań.
10 Wyślij ją z niebios świętych,
ześlij od tronu swej chwały,
by przy mnie będąc pracowała ze mną
i żebym poznał, co jest Tobie miłe.
11 Ona bowiem wie i rozumie wszystko,
będzie mi mądrze przewodzić w mych czynach
i ustrzeże mnie dzięki swej chwale.
12 I będą przyjemne dzieła moje,
będę rozsądzał lud Twój sprawiedliwie
i stanę się godnym tronu mego ojca.
13 Któż bowiem z ludzi rozezna zamysł Boży
albo któż pojmie wolę Pana?
14 Nieśmiałe są myśli śmiertelników
i przewidywania nasze zawodne,
15 bo śmiertelne ciało przygniata duszę
i ziemski przybytek obciąża lotny umysł.
16 Mozolnie odkrywamy rzeczy tej ziemi,
z trudem znajdujemy, co mamy pod ręką -
a któż wyśledzi to, co jest na niebie?
17 Któż poznał Twój zamysł, gdyś nie dał Mądrości,
nie zesłał z wysoka Świętego Ducha swego?
18 I tak ścieżki mieszkańców ziemi stały się proste,
a ludzie poznali, co Tobie przyjemne,
i wybawiła ich Mądrość. Mdr 8-9

Tajemnica mądrości
1 Cała mądrość od Boga pochodzi,
jest z Nim na wieki.
2 Piasek morski, krople deszczu
i dni wieczności któż może policzyć?
3 Wysokość nieba, szerokość ziemi,
przepaść i mądrość któż potrafi zbadać?
4 Jako pierwsza przed wszystkim stworzona została mądrość,
rozum roztropności od wieków.
6 Korzeń mądrości komuż się objawił,
a dzieła jej wszechstronnej umiejętności któż poznał?
8 Jest Jeden mądry, co bardzo lękiem przejmuje,
siedzący na swym tronie.
9 To Pan ją stworzył,
przejrzał, policzył
i wylał na wszystkie swe dzieła,
10 na wszystkie stworzenia według swego daru,
a tych, co Go miłują, hojnie nią wyposażył.

14 Początkiem mądrości jest bojaźń Pana,
i dla tych, którzy są [Mu] wierni, wraz z nimi została stworzona w łonie matki.
15 Założyła u ludzi fundament wieczny,
a u ich potomstwa znajdzie zaufanie.
16 Pełnia mądrości to bać się Pana,
który upoi ich owocami swoimi.
17 Cały ich dom napełni pożądanymi dobrami,
a spichlerze swymi płodami.
18 Koroną mądrości - bojaźń Pańska,
dająca pokój i czerstwe zdrowie.
19 <a>.
Wiedzę i poznanie rozumu jak deszcz wylał,
i wywyższył chwałę tych, co ją posiadają.
20 Korzeń mądrości to bać się Pana,
a gałęzie jej - długie życie.

Mądrość i prawość charakteru
25 W skarbcach mądrości są przypowieści wiedzy,
w grzeszniku zaś pobożność budzi odrazę.
26 Jeżeli pożądasz mądrości, chowaj przykazania,
a Pan cię nią obdarzy.
27 Albowiem mądrość i wykształcenie to bojaźń Pana,
a w wierności i łagodności ma On upodobanie.
28 Bądź posłuszny bojaźni Pana
i nie przystępuj do Niego z sercem dwoistym!
29 Nie bądź obłudnikiem wobec ludzi
i zwróć uwagę na swoje wargi!
30 Nie wywyższaj siebie, abyś nie upadł
i nie sprowadził hańby na swoją duszę.
Pan odkryje wszystkie twe tajniki
i pośród zgromadzenia cię poniży,
dlatego że nie zbliżyłeś się do bojaźni Pańskiej,
a serce twe pełne jest zdrady. Syr 1

Król bez nauki zgubi swój lud, a mądrość władców zbuduje miasto. W ręku Pana są rządy na ziemi, w swoim czasie wzbudzi On dla niej odpowiedniego władcę. Syr 10 3-4

Mądrość biednego podniesie mu głowę i posadzi go między możnymi. Syr 11 1

Dobra i niedole, życie i śmierć, ubóstwo i bogactwo pochodzą od Pana. Mądrość, wiedza i znajomość Prawa są od Pana, miłość drogi dobrych czynów są od Niego. Błąd i mrok stworzone są dla grzeszników, a dla tych, którzy są dumni z niegodziwości, nieszczęścia będą towarzyszami starości, Syr 11 14-16

Ten, co Pana się boi, będzie tak czynił, a kto trzyma się Prawa, posiądzie mądrość Jak matka wyjdzie ona naprzeciw niego i jak młoda małżonka go przyjmie. Syr 15 1-2

Cała mądrość - bojaźń Pana, a w całej mądrości jest wypełnienie Prawa i znajomość Jego wszechmocy. Syr 19, 20

Nie jest mądrością znajomość złego i nie ma roztropności, gdzie się słucha rady grzeszników. Syr 19, 22

Mądrość ukryta i skarb niewidoczny, jakiż pożytek z obojga? Lepiej postępuje człowiek, co ukrywa swoją głupotę, niż ten, co tai swą mądrość. Syr 20, 30-31

Mądrość wychwala sama siebie, chlubi się pośród swego ludu. Otwiera swe usta na zgromadzeniu Najwyższego i ukazuje się dumnie przed Jego potęgą: Syr 24 1-2

jakże wielki jest ten, kto znalazł mądrość, ale nikt nie jest większy od tego, kto boi się Pana. Bojaźń Pana wszystko przewyższa, a kto ją posiadł, do kogo będzie przyrównany? Syr 25 10-11

Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla izraelskiego, podane po to, by mądrość osiągnąć i karność, pojąć słowa rozumne, zdobyć staranne wychowanie: prawość, rzetelność, uczciwość; Prz 1 1-3

Podstawą wiedzy jest bojaźń Pańska, lecz głupcy odrzucają mądrość i karność. Synu mój, słuchaj napomnień ojca i nie odrzucaj nauk swej matki Prz 1 7-8

Wezwanie mądrości
Zachęta
20 Mądrość woła na ulicach,
na placach głos swój podnosi;
21 nawołuje na drogach zgiełkliwych,
w bramach miejskich przemawia:
22 «Dokądże głupcy mają kochać głupotę,
szydercy miłować szyderstwo,
a nierozumni pogardzać nauką?
23 Powróćcie do moich upomnień,
udzielę wam ducha mojego,
nauczę was moich zaleceń.

Skutki zatwardziałości
24 Ponieważ prosiłam, lecz wyście nie dbali,
rękę podałam, a nikt nie zważał,
25 gardziliście każdą mą radą,
nie chcieliście moich upomnień:
26 więc i ja waszą klęskę wyszydzę,
zadrwię sobie z waszej bojaźni,
27 gdy bojaźń nadciągnie jak burza,
a wasza zagłada jak wicher,
gdy spotka was ucisk i boleść.
28 Wtedy będą mnie prosić - lecz ja nie odpowiem,
i szukać - lecz mnie nie znajdą,
29 gdyż wiedzy nienawidzili,
gardzili bojaźnią Pańską,
30 nie poszli za mymi radami,
zlekceważyli moje napomnienie;
31 spożyją owoce swej drogi,
nasycą się swymi radami;
32 odstępstwo prostaków uśmierci ich,
bezmyślność niemądrych ich zgubi.
33 Kto słucha mnie - osiągnie spokój,
wytchnienie - bez obawy nieszczęścia». Prz 1

Zyski płynące z szukania mądrości:
Warunki:
1 Jeśli, synu, nauki me przyjmiesz
i zachowasz u siebie wskazania,
2 ku mądrości nachylisz swe ucho,
ku roztropności nakłonisz swe serce,
3 tak, jeśli wezwiesz rozsądek,
przywołasz donośnie rozwagę,
4 jeśli szukać jej poczniesz jak srebra
i pożądać jej będziesz jak skarbów -

Zrozumiesz bojaźń Bożą
5 to bojaźń Pańską zrozumiesz,
osiągniesz znajomość Boga.
6 Bo Pan udziela mądrości,
z ust Jego - wiedza, roztropność:
7 dla prawych On chowa swą pomoc,
On - tarczą żyjącym uczciwie.

Pojmiesz sprawiedliwość
8 On strzeże ścieżek prawości,
ochrania drogi pobożnych.
9 Wtedy sprawiedliwość pojmiesz i prawość,
i rzetelność - i każdą dobrą ścieżkę,
10 gdyż mądrość zagości w twym sercu,
wiedza ucieszy twą duszę.
11 Rozwaga pilnować cię będzie,
roztropność na straży twej stanie.

Ustrzeżesz się zła...
12 Ustrzeże cię od drogi występku,
od ludzi mówiących przewrotnie,
13 co opuścili ścieżki prawości,
by chodzić mrocznymi drogami -
14 radością ich czynić nieprawość,
ze zła, przewrotności się cieszą,
15 bo drogi ich pełne są fałszu
i błądzą po swoich ścieżkach.

...zwłaszcza złej kobiety
16 Aby cię ustrzec przed cudzą żoną,
przed obcą, co mowę ma gładką,
17 co przyjaciela młodości rzuciła,
Bożego przymierza niepomna.
18 Już dom jej ku śmierci się chyli,
ku cieniom [Szeolu] jej droga:
19 każdy, kto idzie do niej, nie wraca,
nie odnajdzie ścieżek życia.

Zyskasz błogosławieństwo
20 Dlatego będziesz iść drogą prawych,
trzymać się ścieżek uczciwych;
21 gdyż ludzie prawi ziemię posiądą,
uczciwi rozmnożą się na niej;
22 nieprawych wygładzą z ziemi,
z korzeniami wyrwie się przewrotnych. Prz 2

Wartość mądrości:
Bezcenny skarb
13 Szczęśliwy, kto mądrość osiągnął,
mąż, który nabył rozwagi:
14 bo lepiej ją posiąść niż srebro,
ją raczej nabyć niż złoto,
15 zdobycie jej lepsze od pereł,
nie równe jej żadne klejnoty.

Źródło dobra
16 W prawicy swej trzyma ona dni długie,
w lewicy - bogactwo, pomyślność;
17 jej drogi drogami miłymi,
ku szczęściu wiodą wszystkie jej ścieżki.
18 Dla tego, co strzeże jej, drzewem jest życia,
a kto się jej trzyma - szczęśliwy.
19 Pan umocnił ziemię mądrością,
niebiosa utwierdził rozumem.
20 Przez Jego wiedzę wytrysły odmęty,
a rosę spuszczają obłoki.

Zapewnienie bezpieczeństwa
21 Przezorności, rozwagi, strzeż, mój synu,
niech one ci z oczu nie schodzą,
22 a życiem twej duszy się staną,
wdzięczną ozdobą dla szyi.
23 I drogą swą pójdziesz bezpiecznie,
bo noga się twoja nie potknie;
24 gdy spoczniesz, nie zaznasz trwogi,
zaśniesz, a sen twój będzie przyjemny.
25 Nagły strach cię nie przerazi
ni klęska, gdy dotknie przewrotnych;
26 bo z tobą jest Pan,
przed sidłem twą nogę ochroni.

Zachęta do nabycia mądrości:

Największy skarb
1 Słuchajcie, synowie, rad ojca,
by poznać mądrość, zważajcie!
2 Udzielam wam cennej nauki:
nie gardźcie mym pouczeniem,
3 bo i ja byłem synem u ojca,
kochanym, jedynym dla matki,
4 a tymi słowami mnie uczył:
«Niech będą w tym sercu zamknięte wskazania,
strzeż mych nakazów, byś żył;
5 nabywaj mądrości, nabywaj rozwagi,
nie zapominaj słów moich ust!
6 Nie gardź nią, bo ciebie ocali,
ukochaj ją, będzie cię strzegła.
7 Podstawą mądrości: zdobywaj mądrość,
za wszystko, co masz, mądrości nabywaj!
8 Ceń ją, a czcią cię otoczy,
okryje cię sławą, gdy ją posiądziesz;
9 włoży ci wieniec wdzięczny na głowę,
obdarzy zaszczytną koroną».

Warto iść drogą mądrości
10 Posłuchaj, synu, przyjmij moje słowa,
a życie się twoje przedłuży.
11 Poprowadzę cię drogą mądrości,
ścieżkami prawości powiodę.
12 Gdy pójdziesz nią - kroki twe będą swobodne,
i choćbyś biegł, nie potkniesz się.
13 Słuchaj nauki i nie gardź nią,
strzeż jej, gdyż ona twym życiem. Prz 4

Ku mojej mądrości zwróć się, mój synu,
ku mojej rozwadze nakłoń swe ucho, Prz 5 1

1 Synu, przestrzegaj słów moich,
moje nakazy przechowuj u siebie!
2 Strzeż mych nakazów, byś żył,
jak źrenicy oka - mych uwag.
3 Do palca je swego przymocuj,
na tablicy serca je zapisz.
4 Mów do mądrości: «Ma siostro!»,
przyjaciółką nazywaj roztropność,
5 abyś się ustrzegł przed cudzą żoną,
przed obcą, co mowę ma gładką. Prz 7

Mądrość zaleca samą siebie
Nawoływanie Mądrości
1 Czyż Mądrość nie nawołuje?
nie wysila głosu Roztropność?
2 Na najwyższym szczycie, przy drodze,
na rozstaju zasiada,
3 przy bramach, u wejścia do miasta,
w przejściach głos swój podnosi:
4 «Odzywam się do was, mężowie,
wzywam was, synowie ludzcy,
5 prostacy - mądrości się uczcie,
nierozumni - nabierzcie rozsądku!
6 Słuchajcie, mówię rzeczy wzniosłe,
z warg moich wychodzi prawość,
7 podniebienie me prawdę podaje,
wstrętna mym wargom nieprawość.
8 Moje wszystkie mowy są słuszne -
obcy mi fałsz i krętactwo -
9 dla rozumnych one wszystkie są jasne,
prawe dla tych - co mądrość posiedli.
10 Nabądźcie moją naukę - nie srebro,
raczej wiedzę - niż złoto najczystsze;
11 bo mądrość cenniejsza od pereł
i żaden klejnot nie jest jej równy».

Zalety mądrości
12 Jam Mądrość - Roztropność mi bliska,
posiadam wiedzę głęboką.
13 Bojaźnią Pańską - zła nienawidzić.
Nie znoszę dumy, złych dróg,
wyniosłości ust przewrotnych.
14 Moja jest rada i stałość,
moja - rozwaga, potęga.
15 Dzięki mnie królowie panują,
słusznie wyrokują urzędnicy.
16 Dzięki mnie rządzą władcy
i wielmoże - rządcy prawowierni.
17 Tych kocham, którzy mnie kochają,
znajdzie mnie ten, kto mnie szuka.
18 Bogactwo jest ze mną i sława,
wspaniałe dobra i prawość;
19 mój owoc cenniejszy niż złoto,
a plony niż srebro najczystsze.
20 Drogą prawości ja kroczę,
ścieżkami sprawiedliwości,
21 by przyjaciół obsypać bogactwem
i napełnić ich skarbce.

Towarzyszka Stwórcy
22 Pan mnie stworzył, swe arcydzieło,
jako początek swej mocy, od dawna,
23 od wieków jestem stworzona,
od początku, nim ziemia powstała.
24 Przed oceanem istnieć zaczęłam,
przed źródłami pełnymi wody;
25 zanim góry zostały założone,
przed pagórkami zaczęłam istnieć;
26 nim ziemię i pola uczynił
- początek pyłu na ziemi.
27 Gdy niebo umacniał, z Nim byłam,
gdy kreślił sklepienie nad bezmiarem wód,
28 gdy w górze utwierdzał obłoki,
gdy źródła wielkiej otchłani umacniał,
29 gdy morzu stawiał granice,
by wody z brzegów nie wyszły,
gdy kreślił fundamenty pod ziemię.
30 Ja byłam przy Nim mistrzynią,
rozkoszą Jego dzień po dniu,
cały czas igrając przed Nim,
31 igrając na okręgu ziemi,
znajdując radość przy synach ludzkich.

Uwagi końcowe
32 Więc teraz, synowie, słuchajcie mnie,
szczęśliwi, co dróg moich strzegą.
33 Przyjmijcie naukę i stańcie się mądrzy,
pouczeń mych nie odrzucajcie!
34 Błogosławiony ten, kto mnie słucha,
kto co dzień u drzwi moich czeka,
by czuwać u progu mej bramy,
35 bo kto mnie znajdzie, ten znajdzie życie
i uzyska łaskę u Pana;
36 kto mnie nie znajdzie, duszę swą rani,
śmierć kocha każdy, kto mnie się wyrzeka. Prz 8

Biesiada Mądrości
Zaproszenie gości
1 Mądrość zbudowała sobie dom
i wyciosała siedem kolumn,
2 nabiła zwierząt, namieszała wina
i stół zastawiła.
3 Służące wysłała, by wołały
z wyżynnych miejsc miasta:
4 «Prostaczek niech do mnie tu przyjdzie».
Do tego, komu brak mądrości, mówiła:
5 «Chodźcie, nasyćcie się moim chlebem,
pijcie wino, które zmieszałam.
6 Odrzućcie głupotę i żyjcie,
chodźcie drogą rozwagi!»

Wykluczenie od mądrości
7 Kto poucza szydercę, ściąga na siebie wzgardę,
strofując nieprawego, sam sobie szkodzi.
8 Nie strofuj szydercy, by cię nie znienawidził,
strofuj mądrego, a będzie cię kochał.
9 Ucz mądrego, a stanie się mędrszy,
oświeć mądrego, a zwiększy swą wiedzę.

Błogosławieństwo mądrości
10 Treścią mądrości jest bojaźń Pańska,
rozsądkiem - poznanie Świętego.
11 Dzięki mnie twe dni się pomnożą,
lata życia będą ci dodane.
12 Pomagasz sobie, gdy jesteś rozumny,
a gdyś szydercą, sam na tym ucierpisz.

Biesiada Głupoty
13 Niewiasta Głupota ciągle się rzuca,
Pustota niczego nie pojmie.
14 Przy bramie swego domu usiadła,
na tronie, na wyżynach w mieście,
15 by wołać na przechodzących drogą,
na tych, co prosto idą swymi ścieżkami.
16 «Niech zboczy tu niedoświadczony» -
odzywa się do tego, komu brak mądrości:
17 «Przyjemna jest woda kradziona,
chleb [wzięty] skrycie jest smaczny».
18 Nie myśli się o tym, że tam bawią zmarli,
jej zaproszeni - w głębinach Szeolu. Prz 9

7 Tej to nocy ukazał się Bóg Salomonowi i rzekł: «Proś o to, co mam ci dać».
8 A Salomon odrzekł Bogu: «Tyś okazywał mojemu ojcu, Dawidowi, wielką łaskę, a mnie uczyniłeś w miejsce jego królem.
9 Teraz Panie Boże, niech się wypełni Twoje słowo dane mojemu ojcu Dawidowi, bo Ty sprawiłeś, iż jestem królem nad narodem tak licznym, jak proch ziemi.
10 Daj mi obecnie mądrość i wiedzę, abym mógł występować wobec tego ludu: któż bowiem zdoła sądzić ten lud Twój wielki?»
11 Wówczas odpowiedział Bóg Salomonowi: «Ponieważ dążeniem twego serca było, nie żeby prosić o bogactwo, o skarby i chwałę, ani o śmierć tych, którzy cię nienawidzą, ani o długie życie, ale pragnąłeś dla siebie mądrości i wiedzy, aby sądzić mój lud, nad którym ustanowiłem cię królem,
12 przeto daję ci mądrość i wiedzę, ponadto obdaruję cię bogactwem, skarbami i chwałą, jakich nie mieli królowie przed tobą i nie będą mieli po tobie». 2 Krn 1

PIERWSZY ZBIÓR NAUK MĄDROŚCI
1 Przysłowia Salomona.
Mądry syn radością ojca,
strapieniem matki syn głupi.
2 Bez pożytku są skarby źle nabyte,
lecz sprawiedliwość wyrywa ze śmierci.
3 Prawego Pan nie zagłodzi,
lecz odtrąci żądze nieprawych.
4 Ręka leniwa sprowadza ubóstwo,
ręka zaś pilnych wzbogaca.
5 Syn to mądry, co w lecie gromadzi,
a kto prześpi czas żniwa, hańbą okryty.
6 Błogosławieństwa na głowie prawego,
w ustach nieprawych przemoc się kryje.
7 Pamięć o prawym jest błogosławiona,
a imię nieprawych zaginie.
8 Mądry sercem przyjmie nakazy,
upadnie, kto wargi ma nierozsądne.
9 Kto żyje uczciwie, żyje bezpiecznie,
zdradzi się ten, kto szuka dróg krętych.
10 Kto okiem mruga - sprawia cierpienie,
upadnie, kto wargi ma nierozsądne.
11 źródłem życia usta prawego,
w ustach nieprawych przemoc się kryje.
12 Nienawiść wznieca kłótnię,
miłość wszelki błąd ukrywa.
13 Na wargach rozumnego jest mądrość,
a kij - na grzbiecie tego, komu jej brak.
14 Mądrzy swą wiedzę gromadzą,
usta głupiego grożą zniszczeniem.
15 Majętność bogacza jest mocną warownią,
zagładą nędzarzy ich własne ubóstwo.
16 Zapłatą prawego jest życie,
niegodziwiec zyskuje karę.
17 Kto strzeże karności, ten idzie ku życiu,
kto gardzi upomnieniem - ku zatracie.
18 Usta nieprawe nienawiść ujawnią,
głupi, kto rozgłasza niesławę.
19 Nie uniknie się grzechu w gadulstwie,
kto ostrożny w języku - jest mądry.
20 Język prawego jest srebrem wybornym,
a serce złych mało co warte.
21 Wargi sprawiedliwego prowadzą wielu,
lecz głupcy umrą z nierozsądku.
22 Błogosławieństwo Pańskie wzbogaca,
własny trud niczego tutaj nie doda.
23 Radością głupiego - czyny haniebne,
a męża rozważnego - mądrość.
24 Zło, którego się grzesznik boi, spadnie na niego,
sprawiedliwi uzyskają to, czego pragną.
25 Gdy wicher zawieje - nie ma już grzesznika,
lecz sprawiedliwego podstawy są wieczne.
26 Czym ocet dla zębów, a dym dla oczu,
tym leniwy dla tych, którzy go wysłali.
27 Bojaźń Pańska dni pomnaża,
krótkie są lata grzesznika.
28 Oczekiwanie uczciwych - radością,
nadzieja bezbożnych przepadnie.
29 Pan oparciem ludzi prawych,
dla czyniących nieprawość jest zgubą.
30 Sprawiedliwy nie runie na wieki,
grzesznicy na ziemi nietrwali.
31 Niech mądrość wychodzi z ust prawych,
język przewrotny będzie wyrwany.
32 Wargi prawe lubią, co [Bogu] miłe,
a usta niewiernych - przewrotność. Prz 10

2 Przyszła wyniosłość - przyszła i hańba,
u ludzi skromnych jest mądrość. Prz 11

29 Kto dom swój niepokoi - wiatr odziedziczy, a głupiec będzie sługą mądrego.
30 Drzewo życia - owocem prawego, człowiek mądry ludzi zjednywa. Prz11

1 Kto napomnienie lubi, kocha mądrość, kto nagan nie znosi, jest głupi.
2 Dobry znajdzie łaskę u Pana, człowiek o złych zamiarach – potępienie Prz 12

18 Nierozważnie mówić - to ranić jak mieczem, a język mądrych - lekarstwem.
19 Prawdomówny język trwa wieki, a chwilkę - język kłamliwy. Prz 12

23 Rozumny swą wiedzę ukrywa, serce niemądrych głosi głupotę. Prz 12

Syn mądry miłuje karcenie, naśmiewca nie słucha nagany. Prz 13,1

10 Skutkiem pychy stale są kłótnie, u szukających rady jest mądrość.
11 Przepadnie bogactwo podstępnie zagarnięte, a krok za krokiem zdobywane - rośnie. Prz 13

14 Nauka mądrego jest źródłem życia, by sideł śmierci uniknąć.
15 Prawdziwy rozum zjednywa życzliwość, droga wiarołomnych niestała. Prz 13

Kto z mądrym przestaje - nabywa mądrości, towarzysz głupców poniesie szkodę. Prz 13 20

3 W ustach głupiego rózga na jego pychę, a wargi mądrych osłonią ich samych.
6 Szyderca próżno szuka mądrości, rozumny łatwo nabędzie wiedzę.
7 Od człowieka głupiego się odsuń: rozumnych warg tam nie znajdziesz.
8 Mądrością rozumnego - poznanie swej drogi, zwodzenie siebie - głupotą niemądrych.
9 Głupców zwodzi występek,u sprawiedliwych jest łaska.
15 Wszystko, co mówią, przyjmuje niemądry, a człowiek rozumny na kroki swe zważa.
16 Mądry się boi, od złego ucieka, a głupi się unosi, czuje się pewnym.
18 Udziałem łatwowiernych - głupota, umiejętność wieńczy rozumnych
24 Umiejętność jest wieńcem mądrych, koroną niemądrych - głupota.
25 Świadek prawdomówny ratuje ludzi, oszustwo rozszerza kłamstwa.
26 W bojaźni Pana jest pewna nadzieja, dla synów swoich jest On ucieczką.
27 źródłem życia jest bojaźń Pańska, by sideł śmierci uniknąć.
33 W sercu rozumnym jest mądrość, i pośród głupców powinna być znana.
34 Sprawiedliwość wywyższa naród, a czyn haniebny pomniejsza narody.
Prz 14

2 Z ust mądrych ludzi wiedza się sączy, usta niemądrych zioną głupotą.
3 Na każdym miejscu są oczy Pańskie: dobrych i złych wypatrują.
5 Głupi pogardza napomnieniem ojca, kto rad przestrzega - mądrzeje.
6 W domu prawego wielki dostatek, a w zyskach grzesznika niepokój.
7 Wargi mądrego szerzą mądrość, lecz serce głupich niestałe.
12 Szyderca nie lubi upomnień, do ludzi mądrych nie chodzi.
14 Serce rozważne szuka mądrości, usta niemądrych sycą się głupotą.
20 Mądry syn radością ojca, a matką gardzi syn głupi.
21 Niemądry głupotą się cieszy, rozumny idzie prawą drogą.
22 Brak rady unicestwia zamiary,udają się one, gdzie wielu doradców.
23 Odpowiedź ust własnych cieszy człowieka, jak miłe jest zdanie stosowne!
24 Dla mądrego droga życia - w górę, by uniknąć Szeolu, co w dole
32 Odrzucić wskazówki - to sobą pogardzić, zdobywa się mądrość - słuchaniem uwag.
33 Bojaźń Pańska jest szkołą mądrości, pokora poprzedza sławę. Prz 15

16 Raczej mądrość nabywać niż złoto, lepiej mieć rozum - niż srebro.
17 Unikać złego - to droga prawych, chroni życie, kto czuwa nad drogą.
18 Przed porażką - wyniosłość, duch pyszny poprzedza upadek.
19 Lepiej być skromnym pośród pokornych, niż łupy dzielić z pysznymi.
20 Znajdzie szczęście - kto zważa na przykazanie, kto Panu zaufał - szczęśliwy.
21 Kto sercem mądry, zwie się rozumnym, a słodycz warg wiedzę pomnoży.
22 Rozum źródłem życia dla tych, co go mają, głupota - karą dla niemądrych.
23 Od serca mądrego i usta mądrzeją, przezorność na wargach się mnoży. Prz 16

10 Nagana głębiej działa na mądrego niżeli na głupiego sto batów.
16 Po cóż pieniądze w ręku głupiego? Brak mu rozumu, by nabyć mądrości.
17 Przyjaciel kocha w każdym czasie, a bratem się staje w nieszczęściu.
18 Niemądry jest ten, kto daje porękę i kto przysięgą ręczy za bliźniego.
24 Przed rozumnego obliczem jest mądrość, lecz oczy głupiego na krańcach ziemi.
25 Zmartwieniem ojca syn niemądry, goryczą - swej rodzicielki.
26 Dla sprawiedliwego i kara grzywny niedobra, zbić rózgą zacnego to przeciw prawości.
27 Rozsądek posiadł, kto w słowach oszczędny, kto spokojnego ducha - roztropny.
28 I głupi, gdy milczy, wydaje się mądrym, kto wargi zamyka - bezpieczny. Prz 17

Serce rozumne zdobywa wiedzę, a ucho mądrych dąży do wiedzy. Prz 18,15

8 Kto nabywa mądrość - ten siebie kocha, kto strzeże rozwagi - ten dobro zdobędzie
25 Zbij szydercę - a prosty zmądrzeje, upomnij mądrego - a nabędzie karności.
26 Kto ojca znieważa, a matkę wypędza, jest synem bezecnym, zhańbionym.
27 Zaprzestań, synu słuchać pouczeń, a zbłądzisz bez słów rozsądku.
28 Świadek bezecny drwi sobie z prawości, usta występne grzech pożerają.
29 Dla szyderców gotowe są baty, a chłosta na plecy głupiego. Prz 19

Nie ma mądrości ani rozumu, ni rady przeciwko Panu. Prz 21 30

Nie mów do uszu głupiego, bo wzgardzi mądrością twej mowy. Prz 23, 9

Dom się buduje mądrością, a roztropnością - umacnia; Prz 24,3

Za wzniosła dla głupca jest mądrość, w bramie on ust nie otworzy. Prz 24,7

Kto swemu sercu ufa - ten głupi; kto żyje w mądrości - znajdzie ocalenie.
Prz 28, 26

Rózga i karcenie udziela mądrości; chłopiec pozostawiony sobie jest wstydem dla matki. Gdy występni się mnożą, to i złości się mnożą, lecz prawi upadek ich ujrzą. Prz 29 15-16

Postanowiłem przyjrzeć się mądrości, a także szaleństwu i głupocie. Bo czegoż jeszcze dokonać może człowiek, który nastąpi po królu, nad to, czego on już dokonał? I zobaczyłem, że mądrość tak przewyższa głupotę, jak światło przewyższa ciemności. Mędrzec ma w głowie swojej oczy, a głupiec chodzi w ciemności. Ale poznałem tak samo, że ten sam los spotyka wszystkich. Więc powiedziałem sobie: Jaki los głupca, taki i mój będzie. I po cóż więc nabyłem tyle mądrości? Rzekłem przeto w sercu, że i to jest marność. Bo nie ma wiecznej pamięci po mędrcu tak samo, jak i po głupcu, gdyż już w najbliższych dniach w niepamięć idzie wszystko; czyż nie umiera mędrzec tak samo jak i głupiec? Koh 2 12-16

Lepsza jest mądrość niż dziedzictwo, i z większym pożytkiem dla tych, którzy widzą słońce. Bo w cieniu mądrości, jak w cieniu pieniądza; a większa jest jeszcze korzyść z poznania mądrości: darzy życiem tego, który ją posiada Koh 7 11-12

Mądrość czyni mądrego silniejszym niźli dziesięciu mocarzy, którzy są w mieście. Bo nie ma na ziemi człowieka sprawiedliwego, który by zawsze postępował dobrze, a nigdy nie zgrzeszył. Koh 7 19-20

Któż jest jak mędrzec i któż poznał znaczenie rzeczy? Mądrość człowieka rozjaśnia jego oblicze, tak iż surowy wyraz jego twarzy się zmienia. Koh 8 1

Małe miasteczko, i mężów w nim niewielu. I naszedł je potężny król, a wkoło je otoczywszy zbudował przeciwko niemu wielkie machiny oblężnicze. I znalazł się w nim człowiek biedny, lecz mądry, i ten uratował miasto dzięki swej mądrości. A nikt nie pamięta o tym biednym człowieku. ( Więc powiedziałem: Lepsza jest mądrość niż siła. Lecz mądrość biednego bywa w pogardzie, a słowa jego nie mają posłuchu. Koh 9 14-16

Spokojne słowa mędrców więcej znaczą niż krzyk panującego wśród głupców. Lepsza jest mądrość od narzędzi wojennych, lecz jeden grzesznik popsuć może wiele dobrego. Koh 9 17-18

Nieżywa mucha zepsuje naczynie wonnego olejku. Bardziej niż mądrość, niż sława zaważy trochę głupoty. Serce mędrca zwraca się ku prawej stronie, a serce głupca ku lewej. Koh 10 1-2

Powiedziano ci, człowiecze, co jest dobre. I czegoż żąda Pan od ciebie, jeśli nie pełnienia sprawiedliwości, umiłowania życzliwości i pokornego obcowania z Bogiem twoim? Głos Pana woła do miasta: <a>: Słuchajcie rózgi i Tego, co ją ustanowił. Mi 6, 8-9

W każdej chwili uwielbiaj Pana Boga i proś Go, aby drogi twoje były proste i aby doszły do skutku wszystkie twoje zamiary i pragnienia, ponieważ żaden naród nie posiada mądrości, lecz wszystko, co dobre, daje sam Pan i kogo Pan chce, tego upokarza, jak chce. A teraz, dziecko, pamiętaj na moje zalecenia i nie wymazuj ich z serca! Tb 4 19

exe

Bardzo obfity to materiał, ale bardzo pouczający. W nawiązaniu do tego tekstu mogę powiedzieć, żeświęty Tomasz z Akwinu poucza nas, iż mamy 4 rodzaje mądrości:

1. Mądrość ludzka, przyrodzona;
2. Mądrość wspierana łaską Ducha Swietego; wspiera ona przyrodzone uzdolnienia.
3. Mądrość wlana przez Ducha Świętego; ta podnosi moc umysłu ludzkiego do widzenia i pojmowania spraw nadprzyrodzonych;
4. Mądrość Ducha Świętego, w której uczestniczymy, jako zbawieni.

Z Bożym pozdrowieniem,
exe
+++